EUR.1 czy świadectwo pochodzenia towaru?

Ważnym problemem z którym prawdopodobnie się zetkniesz dokonując eksportu towarów poza UE jest wystawienie różnego rodzaju świadectw potwierdzających jego pochodzenie. O tym czy powinieneś uzyskać świadectwo przewozowe EUR.1, czy może wystarczy „zwykłe” świadectwo pochodzenia powinien poinformować Cię kontrahent z kraju importu. To w jego interesie leży posiadanie właściwego świadectwa w momencie odprawy w swoim kraju. W przypadku jego braku może on być zmuszony do zapłaty cła lub może mieć problem z odprawą w ogóle. To jakiego rodzaju świadectwo powinieneś wystawić (lub zlecić wystawienie poprzez agencję celną) decyduje w głównej mierze kraj do jakiego eksportujesz. I tak:

Świadectwo przewozowe EUR.1 (Movement certificate EUR.1)

Świadectwo przewozowe EUR.1 wystawia się w przypadku wysyłek towarów posiadających unijne preferencyjne pochodzenie, do krajów które podpisały z Unią Europejską specjalne umowy handlowe. Do krajów tych należą m.in Ukraina, Szwajcaria, Norwegia, Serbia czy Turcja. Kompletną listę krajów i umów możesz znaleźć pod tym linkiem. Aby Urząd Celny zalegalizował takie świadectwo musisz udowodnić, że towar który eksportujesz spełnia pewne kryteria, które zostały określone w w/w umowach. Są one różne dla różnych towarów (różnych kodów celnych). O tym jakie dodatkowe dokumenty powinieneś przedstawić poinformuje Cię lokalna agencja celna. Praktyka wskazuje, że różne Urzędy Celne mogą wymagać innych dokumentów. Stąd też w jednym mieście może być łatwiej wystawić certyfikat EUR.1 niż w innym. Z reguły powinieneś przygotować:

• Jeśli jesteś producentem towaru – skrócony opis procesu produkcyjnego z oświadczeniem o procentowym udziale surowców/materiałów pochodzących z UE. Ponadto „deklaracje dostawców” dla użytych materiałów, wraz z fakturami zakupowymi.
  
• Jeśli nie jesteś producentem – faktury zakupowe za eksportowany towar wraz z „deklaracją dostawcy” otrzymaną od firmy która Ci go sprzedała.

Deklaracja dostawcy

Deklaracja dostawcy to kluczowy dokument, który powinieneś mieć zawsze gdy starasz się o wystawienie dokumentu EUR.1. Powinieneś zwrócić się o niego do swojego dostawcy (z innego kraju UE lub z Polski) zawsze gdy nabywasz towary, materiały czy surowce, które przeznaczysz bezpośrednio na eksport, lub z których dopiero powstaną produkty w celu późniejszego wywozu. W tym celu przekaż wzór kontrahentowi i poproś o wypełnienie oraz wysłanie do Ciebie. Wzór deklaracji dostawcy jest zawarty w Rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) 2015/2447 z dn. 24.11.2015, w załączniku 22-15 (deklaracja jednorazowa) i 22-16 (deklaracja długoterminowa). Rozporządzenie w różnych językach dostępne jest tutaj.

Wzór deklaracji dostawcy w wersji jednorazowej i długoterminowej w formacie doc. znajdziesz pod tym linkiem. Oryginał podpisanej deklaracji dostawcy powinieneś przechowywać u siebie lub przekazać do konkretnego Urzędu Celnego w momencie wystawiania certyfikatu. Tryb postępowania zależy od indywidualnych ustaleń z wybraną agencją celną. Należy przy tym pamiętać, że Urząd nie zawsze będzie wymagał deklaracji dostawcy w momencie wystawienia EUR.1. Nie zwalnia to jednak z obowiązku jej posiadania. Niekiedy zdarzają się kontrole na wniosek organów celnych z kraju importu. Ujawniony wtedy brak deklaracji dostawców uzasadniających wystawienie preferencyjnego dowodu pochodzenia poskutkuje koniecznością zapłaty cła przez importera. Może ponadto wiązać się z sankcjami w stosunku do nierzetelnego eksportera.

Deklaracja na fakturze zamiast EUR.1

W przypadku regularnych i częstych wysyłek eksportowych, każdorazowe wystawienie świadectwa przewozowego EUR.1 generuje znaczący koszt i negatywnie odbija się na logistyce. Na szczęście wszystkie unijne umowy o wolnym handlu przewidują stosowanie uproszczenia zwanego „deklaracją na fakturze” lub „deklaracją pochodzenia”. W przypadku niektórych umów (np. z Koreą Południową, Japonią, Kanadą) jest to wręcz jedyna przewidziana forma dokumentowania preferencyjnego pochodzenia.

Uproszczenie to polega na umieszczeniu przez eksportera na dokumentach handlowych (najczęściej na fakturze) specjalnej formuły nt. pochodzenia towaru. Musi być ona ściśle zgodna z ustalonym wzorem. Skutkuje to uznaniem towarów objętych taką fakturą jako posiadających preferencyjne pochodzenie unijne, czyli tak samo jakby był na nie wystawiony certyfikat EUR.1.

Treść deklaracji jaka powinna zostać umieszczona na fakturze, oraz szczegółowe warunki konieczne do spełnienia, aby móc korzystać z tego udogodnienia zasługują na dokładniejsze omówienie. Warto się z nim zapoznać gdyż stosując takie rozwiązanie unikniesz niepotrzebnych kosztów i istotnie ograniczysz formalności związane z eksportem.

Niepreferencyje świadectwo pochodzenia (Certificate of Origin, CoO)

Niepreferencyjne świadectwo pochodzenia towaru (Certificate of origin) często nazywa się potocznie „zwykłym” świadectwem pochodzenia. W odróżnieniu od EUR.1, ten dokument nie daje importerowi możliwości skorzystania z preferencyjnej stawki celnej w swoim kraju. Jest on wystawiany w oparciu o odmienne reguły. Ponadto świadectwo niepreferencyjne można wystawić w przypadku eksportu towaru do dowolnego kraju. Nie musi być on związany z UE żadną umową. Mimo to dokument ten jest niezmiernie ważny. Często stanowi warunek do wywiązania się z postanowień kontraktu, czy w celu zabezpieczenia transakcji międzynarodowej za pomocą akredytywy lub inkasa. Czasami „Certificate of origin” wymagają organy celne kraju importu.

Samo wystawienie takiego świadectwa jest zwykle mniej problematyczne niż EUR.1. Wynika to z tego, że reguły pochodzenia niepreferencyjnego są mniej rygorystyczne niż te ujęte w zawartych przez Unię umowach handlowych. Co więcej, w uzasadnionych przypadkach świadectwo można wystawić nawet w przypadku transakcji wewnątrz unijnych. Nic nie stoi również na przeszkodzie aby wystawić zarówno dokument niepreferencyjny jak i EUR.1, jeśli takie są ustalenia między kontrahentami. Co prawda dyskusyjna jest zasadność takiego postępowania, jednak z takimi sytuacjami spotykaliśmy się w praktyce. Instytucjami właściwymi do legalizacji świadectw są zarówno organy celne jak i Krajowa Izba Gospodarcza.

Eksport do Turcji – Świadectwo przewozowe A.TR

Ze specyficzną sytuacją mamy do czynienia przy eksporcie do Turcji. Kraj ten w zakresie towarów przemysłowych jest z UE związany tzw. unią celną. Oznacza to, że towar mający status unijny (tj. dopuszczony do obrotu na terenie UE) będzie w przypadku bezpośredniego wywozu do tego kraju objęty stawką celną 0%. Warunkiem zastosowania preferencyjnej stawki jest załączenie do przesyłki świadectwa przewozowego A.TR.

W odróżnieniu od opisanego wcześniej dokumentu EUR.1, ATR nie potwierdza unijnego pochodzenia towaru. Może być wystawiony nawet w odniesieniu do towaru, który jest np. chiński. Aby uzyskać A.TR należy wykazać jedynie jego unijny status np. poprzez przedłożenie dokumentu SAD z odprawy importowej lub oświadczenia. Tak jak w przypadku EUR.1, wymagania różnych urzędów celnych mogą się różnić, a pomoc w wypisaniu i legalizacji ATR uzyskasz w agencji celnej.